Tarih boyunca veba başta olmak üzere birçok salgın hastalık imparatorlukları, devletleri, toplumları ve insanları derinden etkilemiştir. Bu hastalıklar hem Doğu hem de Batı yönünde geniş bir coğrafyaya ulaşan Osmanlı İmparatorluğu'nda da dönem dönem önemli tahribatlara neden olmuştur. Bulaşıcı hastalıklar özellikle ordular, tüccarlar, göç eden insanlar aracılığıyla neredeyse tarihin her döneminde Anadolu’yu mesken tutmuş, büyük can ve mal kaybına yol açmıştır.
Büyük "veba" salgını
Adı kara ölüm olarak tarihe geçen veba, Osmanlı Devleti’ni de etkileyen salgın hastalıklardan biri olarak tarihe geçmiştir. Yersinia pestis olarak bilinen bakterilerin neden olduğu bu bulaşıcı hastalık, Orta Çağ’da Osmanlı Devleti'ni etkilese de asıl olarak Avrupa ülkelerini ağır şekilde sarsmış, büyük kitlelerin ölümüne neden olmuştur. Avrupa nüfusunun % 60’ının ölümüne neden olan hastalık uzun süre coğrafyayı siyasi, ekonomik ve demografik olarak derinden etkilemiştir.
Hindistan'dan Anadolu’ya ulaşan "kolera"
1800’lü yılların ilk çeyreğinde pandemik bir salgına dönüşen kolera, büyük yıkımlara yol açan bir diğer hastalık olarak Osmanlı topraklarını derinden sarmış, tüccarlar, gemi ticareti ve göçler dolayısıyla çok hızlı yayılma imkanı bulmuştur. Hindistan’dan dünyanın dört bir yayına yayılan hastalık, Anadolu'da da büyük can ve mal kayıplarına neden olmuştur.
Orduda büyük kayıplara yol açan "sıtma"
Savaşlar da salgın bulaşıcı hastalıkların hızla yayılmasına neden olan faktörlerden biridir. Osmanlı Devleti, önce Balkan Savaşları ardından Birinci Dünya Savaşı’nın yaşandığı dönemlerde sıtma salgınıyla mücadele etmek zorunda kalmıştır. İnsanlara, parazit taşıyan sivrisineğin sokmasıyla bulaşan ve zamanında tedavi edilmezse öldürücü olabilen sıtma, savaş dönemlerinde Osmanlı topraklarını etkileyen bir diğer salgın hastalık olarak tarihe geçmiş ve orduda büyük kayıpların yaşanmasına neden olmuştur.
Son olarak 1977'de görülen "çiçek hastalığı"
Ağırlıklı olarak çocuklarda görülen çiçek hastalığı, Anadolu topraklarında en çok ölüme sebep olan hastalıklardan biridir. Variola adlı bir virüsün neden olduğu çok ciddi bir hastalık olan çiçek hastalığı, 1700’lü yılların ilk çeyreğinde Osmanlı halkını etkilemiştir. İlk çiçek aşısı resmi olarak 1796’da İngiliz Edward Jenner tarafından geliştirilmiş ve hastalık en son olarak 1977’de Somali’de görülmüştür. Bu tarihin ardından herhangi bir vakaya rastlanmamıştır.
20. yüzyılın en büyük pandemisi "İspanyol Gribi"
20. yüzyılın en büyük pandemisi olarak anılan İspanyol Gribi, dünya çapında on milyonlarca insanın ölümüne sebep olmuş ve Anadolu topraklarını da derinden etkilemiştir. İlk olarak Amerika’da ortaya çıkan grip salgını, Birinci Dünya Savaşı’nın devam ettiği günlerde ABD’den Avrupa’ya savaşmaya giden askerler aracılığıyla Avrupa Kıtası’na taşınmıştır. Küresel bir salgına dönüşen ve büyük askeri kayıplara neden olan İspanyol Gribi nedeniyle toplantılar yasaklanmış, okullar tatil edilmiş ve tokalaşmak dahi bazı ülkelerde yasaklanmıştır.
YORUM YAP