Türk müziği yüzlerce yıldır farklı enstrümanlar, ses sanatçıları, tınılar, ezgiler, türküler, şarkılar, sözler, besteler, güfteler ile tüm dünyada sevilen ve saygı gören sanat dalları arasında yer alıyor. Biz Türkler, göçebe topluluklar halinde olduğumuz zamanlardan bu yana müzikle içli dışlı olmuş, kendi üslubunu geliştirmiş, bununla da yetinmeyerek kendi enstrümanlarını bile oluşturmuşuzdur. Notalar ve şarkı sözleri arasında yapılan bu sanat ve hayal gücü dolu yolculuğa ise katkıda bulunmuş çok önemli isimler ve sanatkarlar var. Hepsini aynı anda hatırlayamayıp anamasak da bu isimler arasında efsaneleşmiş olanlarından bazılarını hatırlamaya ne dersin?
Tarihi çok eskilere dayanıyor
Türklerin müzikle olan ilişkisi çok eski tarihlere kadar uzanıyor. Türk ırkının doğuş noktası sayılan Orta Asya’ya kadar giden bu tarih, dünyanın farklı coğrafyalarına kadar uzanan savaşlar, fetihler ve göçlerle yer değiştirterek ve şekillenerek geliyor. Tarih öncesi dönemlerden başlayarak Çin, Orta Asya, Orta Doğu ve Anadolu’da varlık göstermiş birçok kavim, topluluk ve devletin hem yazılı hem de sözlü kaynaklarında Türk müziğinin izlerine rastlamak mümkün. Önceleri sadece enstrümanlarla yapılan bu müzikler, yerleşik hayata geçilen Anadolu ile birlikte sözlü, sonra da yazılı olarak bugünlere kadar geliyor. Türklerin tarihlerinde geçirdikleri her büyük değişim, bu müziklere, sözlere ve ezgilere yansıyor. İslamiyet öncesi ve sonrası dönem, Anadolu’ya geliş, imparatorluk dönemi, Cumhuriyet öncesi ve sonrası dönem ve daha yakın zamanlar olan 1950’ler ve sonrasında Türk müziği şekillenerek bugünlere sanata yön vermeye devam ediyor.
Itri ve Dede Efendi
Türk müziği çok eski tarihlere kadar uzansa da biz biraz daha yakın tarihlerden başlayalım ve müziğimize yön veren isimlere bakalım. Öncelikle 1640 tarihinde dünyaya gelen Buhurizade Mustafa Itri ya da bilinen ismiyle Itri Efendi ile 1778 tarihinde doğan Hammamizade İsmail Dede Efendi’yi saygıyla analım. Türk klasik müziğinin oluşmasında, sevilmesinde ve literatürünün oluşmasında önemli katkılar veren bu isimler, günümüz kadar ulaşan çok sayıda esere imza attılar. Aynı zamanda birer şair de olan bu isimler, dönemin enstrümanlarını kullanarak birbirinden değerli besteler yaptılar. Orta Çağ’ın genel müzik tarihinin şekillenmesine de yön verdiler.
Müzeyyen Senar
Türk müziğini değiştirmiş ve sesiyle yön vermiş sanatçılarımızdan bir diğeri de Müzeyyen Senar’dır. Cumhuriyet’in ilanı ile birlikte kabuk değiştirmeye başlayan ve yenilenmeye başlayan genç Türkiye’nin ilk dönem sanatçısı olarak ortaya çıkar. Sesiyle ve Türk klasik müziğine getirdiği üslupla hızla farklılaşır ve fark edilir. Klasik müzikte olduğu kadar türküler gibi yerel ezgilere de hakimdir. “Cumhuriyetin Divası” lakabını alır ve toplumun değişimi ile bunun sanata yanmasının bir eseri olan gazinolarda, radyolarda şarkılar söyler. Klasik tarzda sayısız albüm ve eser bırakıyor. Başta Zeki Müren olmak üzere çok sayıda yeni sanatçı da yetiştirir.
Zeki Müren
Cumhuriyet ile birlikte değişmeye başlayan Türk müziğinin yaygınlaşması, sevilmesi, dünyaya açılması ve kendi içerisinde yaratıcılığının çoğalması deyince akla gelen ilk isimlerden biri de Zeki Müren’dir. Klasik müzikle başladığı kariyerini arabesk, türkü gibi farklı alanlarla beslemiş, hem birçok bilinen parçaya ses ve hayat vermiş, hem de kendi beste ve güfteleri Türk müziğini bambaşka bir noktaya taşımıştır. Müziğin aynı zamanda bir eğlence ve şov aracı olduğunun bilincine vararak döneminin en farklı, yaratıcı, görülmemiş sahnelerini kurdurmuş, kıyafetler giymiştir. Müziğin sadece tek yönlü bir sanat olmadığını, kendi içerisinde sürekli farklılaşarak bambaşka hallere dönebileceğini göstermiştir. Kendisine takılan “Sanat Güneşi” lakabını tam olarak karşılayacak şekilde sesi, yaşamı ve tarzıyla müziğimizi farklı bir noktaya taşımıştır.
Barış Manço
Yeni dönem Türk müziğinin en önemli temsilcilerinden olan Barış Manço ise Türk sanat müziği ve arabeskin çok dinlendiği bir dönemde popüler müzikle sevenlerinin karşısına çıkar. Tarzı, kıyafetleri çok farklıdır ve batılı bir tarzda şarkılar yapmaktadır. Bir yandan rock ve pop müziğin ezgilerini ve sözlerini şarkılarına aktarırken bir yandan da Anadolu’nun içerisinden kopup gelen seslere, türkülere ve güftelere yer vermiştir. Anadolu Rock denildiğinde akla gelen en önemli isimlerden biridir ve 200’ün üzerinde beste yaparak, şarkılarını farklı dillerde de yorumlamıştır. Bir barış elçisi gibi Japonya başta olmak üzere farklı ülkelere müziğimizi taşımış, “Devlet Sanatçısı” unvanını almış, 12 altın ve 1 platin albüm ödülü kazanmıştır.
Sezen Aksu
Türk pop müziğinin en önemli isimlerinden bir diğeri de Sezen Aksu’dur. Şarkıcı, söz yazarı, bestekar, eğitmen, aranjör, yapımcıdır. Sayısız albümde hayat verdiği sayısız şarkı vardır. “Minik Serçe” lakabıyla başladığı müzik kariyerinde 1980’li yılların ortasından itibaren yükselişe geçmiş ve bir daha asla geriye dönmemek kaydıyla bugünlere kadar gelmiştir. Türk pop müziği denilince akla gelen çok sayıda eserin altında onun imzası vardır. Tıpkı bir müzik ve sanat okulu gibi onlarca öğrenci yetiştirmiştir. Onun öğrencisi olan Sertab Erener, 2003 yılında uzun yıllardır büyük bir kabusa dönüşen Eurovision’da ülkemize birinciliği getirmiştir. Albümleri dünya genelinde 40 milyondan fazla satış rakamına ulaşmıştır.
Türk müzik tarihine damga vurmuş, efsaneleşmiş daha birçok isim var ve kısa bir yazıda bunların hepsine değinmek çok zor. Münir Nurettin Selçuk, Hamiyet Yüceses, Safiye Ayla, Aşık Veysel, Neşet Ertaş, Ruhi Su, Nuri Sesigüzel, Ajda Pekkan, Tarkan, MFÖ, Cem Karaca, Müslüm Gürses, Orhan Gencabay, Selda Bağcan bu isimlerden sadece ve sadece birkaçı… Hepsini saygıyla anıyoruz…
YORUM YAP