Bugün 03 Temmuz Dünya Plastik Poşet Kullanmama Günü. Tüm dünyada farklı amaçlarla kullanımı devam eden ve doğamız için çok tehlikeli olan plastik poşetlere karşı farkındalık yaratmak üzere kabul edilen bir gün. Plastik poşetler, günümüzde doğayı en çok kirleten unsurlar arasında. Üretiminden kaynaklanan sebepler nedeniyle doğada binlerce yıl bozulmayan bu poşetler, canlı ekosistemini de tehdit eden en büyük sebeplerden biri. Alınan birçok önlem ve yasal zorunluluklara rağmen son yıllarda giderek kullanımı artan bu poşetlere dair bilmen gerekenleri bu yazımızda senin için derledik.
Birçok farklı noktada çevremize ve doğamıza zarar veriyor
Plastik poşetler, günlük yaşamımızda yaygın olarak kullanılan ve genellikle tek kullanımlık olan plastik torbalardır. Ancak, plastik poşetler çevresel etkileri nedeniyle eleştirilmekte ve bazı ülkelerde yasaklanmaktadır. Bunun en önemli sebeplerinden biri bu poşetlerin çevresel etkileridir. Plastik poşetler, genellikle petrol türevi olan polietilenden üretilir. Üretim süreci, enerji ve kaynak tüketimiyle birlikte sera gazı emisyonlarına yol açar. Ayrıca, plastik poşetlerin uzun süre çözünmemesi nedeniyle atık sorununa yol açarlar. Sürdürülebilirlik açısından, plastik poşetlerin çevreye zarar veren etkileri büyük ölçüde tartışmalıdır.
Plastik poşetler geri dönüştürülebilir. Ancak, geri dönüşüm oranları genellikle düşüktür çünkü kullanılan malzemenin karışık olması ve kirlenmiş olması nedeniyle geri dönüşüm tesislerinde işlemi zordur. Bu nedenle, plastik poşetlerin çoğu çöp olarak değerlendirilir ve doğaya atılır. Buna bir de biz insanların duyarsız davranışları ve bu poşetleri geri dönüşüme kazandırmak yerine çevreye atmamız eklendiğinde kirletici etkiler katlanarak artmaktadır.
Kullanım sayıları dehşete düşürüyor
Birçok zararlı etkisi bulunmasına rağmen günlük hayatı çok kolaylaştırdıkları için plastik poşetlerin kullanım rakamları oldukça fazla. Ortalama olarak her yıl dünya genelinde yaklaşık 1 trilyon plastik poşet kullanılıyor. Plastik poşetler, denizlerimize ve karalara büyük miktarda atık olarak ulaşmaktadır. Tahminlere göre, her yıl 8 milyon ton plastik poşet okyanuslara atılmaktadır. Dünyada plastik poşetlerin yalnızca %1’inin geri dönüştürüldüğü biliniyor. Geri kalan %99’luk kısım ise doğada kalıyor, çevre kirliliği, hava kirliliği ve su kirliliğine direkt etki ediyor. İstatistiki verilere göre; Türkiye’de bir kişi ortalama bir yılda 312 adet plastik poşet kullanıyor. Dünyanın farklı kuruluşları tarafından hazırlanan raporlara göre, 2050 yılında okyanuslarda bulunacak plastiklerin toplam ağırlığı, denizdeki canlıların toplam ağırlığından fazla olacak. Bu poşetlerin doğada ne kadar sürede yok olduklarına dair çok sayıda farklı bilgi bulunmasına rağmen bu sürenin poşetin üretim şekline göre değiştiği biliniyor. Ancak yine de bir plastik poşetin doğada onlarca yıla yakın sürelerde tamamen yok olduğu ve bu olurken de çevresine büyük zararlar verdiği biliniyor.
Yasaklar uygulanıyor
Başta küresel çapta faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları olmak üzere çok sayıda şirket, çevre gönüllüsü ya da topluluk plastik poşetlerin kullanımına karşı uyarılarda bulunmaya devam ediyorlar. Bu alanda yapılan farkındalık çalışmaları sonucunda da bu poşetlerin günlük hayattaki kullanımının azaltılmasına dair önemli adımlar atılıyor. Bugün birçok ülke ve bölge, plastik poşetlerin kullanımını azaltmak veya yasaklamak için adımlar atmıştır. Bu yasaklar genellikle tek kullanımlık plastik poşetleri hedef alırken, daha kaliteli ve tekrar kullanılabilir çanta seçeneklerini teşvik eder. Yasaklar, çevresel etkileri azaltmaya ve insanların daha sürdürülebilir seçeneklere yönelmesini teşvik etmeye yönelik bir amaç taşıyor. Ülkemizde de TBMM Genel Kurulunda kabul edilen teklife göre, plastik alışveriş poşetleri 2019 yılından itibaren en az 25 kuruştan satılıyor.
Türkiye'de 2019 öncesinde, plastik poşet üretimi yıllık yaklaşık 35 milyar adetken bir kişi yılda ortalama 440 plastik poşet kullanıyordu. 1 Ocak 2019'da başlatılan plastik poşetlerin ücretlendirilmesiyle bugün Türkiye'de plastik poşet kullanımı yaklaşık yüzde 65 azaldı ve bu sayede plastik poşet kaynaklı 550 bin ton plastik atığın oluşması engellendi. Ayrıca bu azalmayla yaklaşık 23 ton sera gazı salınımının da önüne geçilmiş oldu.
Neler yapılabilir?
Plastik poşetlerin yerine, çevre dostu seçenekler tercih edilebilir. Bu seçenekler arasında bez çantalar, kağıt torbalar ve biyobozunur plastik torbalar yer alır. Bez çantalar, tekrar tekrar kullanılabilir ve dayanıklıdır. Kağıt torbalar, geri dönüşüme uygun olabilir ancak üretim sürecinde enerji ve su tüketimi yüksektir. Biyobozunur plastik torbalar, doğada daha hızlı çözünen ancak özel koşullar altında kompostlanması gereken malzemelerdir.
Alışverişe çıkarken tekrar kullanılabilir bir çanta veya sepet kullanabilirsin. Bez çantalar, naylon çantaların yerine sürdürülebilir bir seçenektir. Bu şekilde her alışverişte yeni bir plastik poşet talep etmek zorunda kalmazsın. Günlük aktivitelerinde yanında taşıyabileceğin katlanabilir bez torbalar bulundurabilirsin. Böylece aniden alışveriş yapman gerektiğinde veya beklenmedik ihtiyaçlar ortaya çıktığında plastik poşetlere başvurmak zorunda kalmazsın. Eğer plastik poşet kullanmaktan kaçınamıyorsan, kullanılan poşetleri geri dönüşüm kutularına atabilirsin. Bu şekilde poşetlerin yeniden kullanılmasına ve geri dönüştürülmesine yardımcı olabilirsin.
YORUM YAP