Her yıl 1 Mayıs tarihinde dünyanın hemen her coğrafyasında farklı etkinliklerle kutlanan ve emeğin, çalışmanın, işçinin bayramı olarak kabul edilen “1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü”, ülkemizde de resmi olarak ilk kez 1923 yılında kutlandı. Her yıl işçi sendikalarının, vakıflarının vb. örgütlerin, işçilerin sorunlarını ve çalışma hayatına dair sorunlarını gündeme getirdiği 1 Mayıs, özellikle mavi yaka olarak tabir edilen işçilerin haklarının savunulmasında önemli bir role sahip. Tarih boyunca çok önemli olaylara da sahne olan 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü’nün tarihi hakkında bilgileri bu yazımızda senin için derledik.
Avusturalya’dan doğan bir gün
1 Mayıs’ın işçi bayramı haline dönüşmesi ve bu günde işçi hakları ile ilgili farkındalık çalışmaları yapılmasının kökeni 1856’da Avusturalya’nın Melbourne kentindeki taş ve inşaat işçilerinin yaptığı bir eyleme kadar uzanıyor. Günlük çalışma saatlerinin 8’den fazla olmaması gerektiğini düşünen işçilerin Melbourne Üniversitesi’nden Parlamento Evi’ne kadar yaptığı bu yürüyüş, birçok ülke tarafından bu günün işçilerin bayramı olarak kabul edilmesine giden yolu açtı. Bunu takip eden yıllarda küçük etkinliklerle kutlanan 1 Mayıs, 1886’da Amerika’daki İşçi Konfederasyonu’nun önderliğinde düzenlenen iş bırakma eylemi ile farklı bir yapı kazandı. Günde 12 saat ve haftada 6 gün olan çalışma düzeninin değişmesini isteyen işçiler, bunun yerine günde 8 saatlik bir sistemi önerdiler ve bunun kabul edilmesi için de greve gidip işi bıraktılar. Sadece Chicago kentinde bu gösteriye 500.000 kadar kişinin katıldığı düşünülüyor. Özellikle siyah ve beyaz işçilerin birlikte katıldığı bir eylem olarak dikkati çeken bu gösteri, önyargıların da kırıldığı bir etkinlik olarak tarihe geçti.
1 Mayıs, Bayram ilan ediliyor
Amerika’da düzenlenen bu gösteriler günlerce devam etti ve işçi örgütleri ile hükümet arasında epey bir gerginliğe de yol açtı. 4 Mayıs 1886’da tarihe Haymarket Olayı olarak da geçecek ve polisin müdahalesi ile işçilerin ölümleri ile sonuçlanacak kanlı olaylar yaşandı. Hem polis hem de işçiler arasından ölümlerle sonuçlanan bu olay sonucunda gösteriler sonlandırıldı ama işçiler isteklerinden geri durmadılar. 1 yıl sonra da benzer gösteriler tekrarlanınca 14 Temmuz-21 Temmuz 1889'da toplanan ve işçi haklarının gündeme getirildiği İkinci Enternasyonel toplantısında 1 Mayıs’ın tüm dünyada birliğin, dayanışmanın, mücadelenin, emeğin, işçinin günü olmasına ve bir bayram havasında kutlanmasına karar verildi. Resmi olarak tüm delegeler tarafından kabul edilen bu karar ile 1 Mayıs, işçilerin haklarının gündeme getirildiği ve toplumda farkındalık yaratılmasını sağlayacak özel bir gün olarak kabul edildi.
Ülkemizde 1923’ten beri kutlanıyor
Ülkemizde 1 Mayıs’ın resmi olarak kabul edildiği tarih ise 1923. Yasal olarak işçilerin bayramı olarak kabul edilen bu gün aslında daha önceki yıllarda farklı etkinliklerle ve gösterilerle kutlanıyordu. Osmanlı Devleti döneminde işçi örgütlerinin çalışmaları ile özellikle tütün, liman ve pamuk işçilerinin zaman zaman gösteriler yaptığı ve 1 Mayıs’ı kutladığı oluyordu. İstanbul’da ise ilk büyük 1 Mayıs kutlaması 1912 yılında düzenlendi. Dünyadaki muadillerine göre daha küçük olan bu gösteriler genelde sorunsuz olarak yapılıyor ve işçiler isteklerini söyleyerek dağılıyordu. Savaş döneminden sonra 1924 ve 1925 yıllarında çıkarılan farklı yasalarla bu günün işçi bayramı olarak kutlanması farklı nedenlerle yasaklandı. 1935 yılında ise 1 Mayıs “Bahar ve Çiçek Bayramı” olarak kabul edildi ve ücretsiz tatil günü ilan edildi.
Her yıl farklı etkinliklerle kutlanmaya devam ediyor
1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü, ülkemizde her yıl farklı etkinliklerle kutlanarak günümüze kadar geldi. Özellikle 1960’lar ve 1970’ler boyunca büyük işçi örgütlerinin de etkisi ile çok büyük ve görkemli kutlamalar yapıldı. Zaman zaman bu kutlamalara 1 milyonun üzerinde kişinin katılım gösterdiği de görüldü. Zaman zaman güvenlik güçlerinin müdahaleleri ile istenmeyen durumlara da sahne olan bu kutlamalarda işçilerin hak ve özgürlükleri savunuldu. Geçen yıllar içerisinde 1 Mayıs, farklı etkinlikler ve olaylara sahne olarak kutlanmaya devam etti. İşçilerin, emekçilerin ve hayata alın teri ile değer kayan herkesin bayramı olarak bugün de kutlanmaya devam ediyor. 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü kutlu olsun.
YORUM YAP