Tıp dilindeki adı Amyotrophic Lateral Sclerosis olan ALS, sinir hücrelerinin hasar gördüğü bir nörolojik hastalıktır. Kasların kontrolünü sağlayan motor nöronlarının yıkımına neden olan ALS, kasların zamanla zayıflamasını ve işlevlerini kaybetmesini sağlar. Zamanla semptomların kötüleştiği ve ilerleyici yapısıyla günlük hayatı da oldukça derinden etkileye ALS’nin net ve tam bir tedavisi de bulunmamaktadır. 21 Haziran Dünya ALS Günü’nde hastalık hakkında merak ettiklerini senin için derledik.
ALS nedir?
ALS, sinir sisteminin özellikle de motor nöronlarının yıkımı sonucu kasların zayıflamasına ve işlevlerini kaybetmesine neden olan ilerleyici bir nörolojik hastalıktır. Hastalık, omurilikteki ve beyindeki motor nöronları etkileyerek, beyin ve kaslar arasındaki iletişimi bozar. Motor nöronlar, beyinden kaslara gönderilen sinirsel mesajları ileten sinir hücreleridir. Bu mesajlar, kasların kasılması ve hareket etmesi için gereklidir. ALS, motor nöronlarının hasar görmesiyle birlikte, kaslar giderek zayıflar ve hareket etme yeteneğini kaybeder. ALS ayrıca konuşma, yutma ve solunum fonksiyonlarını da etkileyebilir. Bu fonksiyonların bozulması, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir ve bazı durumlarda ölüme neden olabilir.
ALS’nin sebepleri nelerdir?
ALS'nin tam olarak neden kaynaklandığı henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak araştırmalar, genetik ve çevresel faktörlerin yanı sıra bazı biyolojik süreçlerin de rol oynayabileceğini göstermektedir. Genetik faktörler, ALS'nin nedenlerinden biridir. Ailesel ALS, hastalığın bir ailede birden fazla üyesinde görülmesi durumudur ve kalıtsal olarak geçebilir. Bazı genlerdeki mutasyonlar, ALS riskini artırabilir.
Çevresel faktörler de ALS gelişimiyle ilişkili olabilir. Örneğin, bazı mesleki maruziyetler, ciddi enfeksiyonlar, yaralanmalar ve diğer faktörler ALS riskini artırabilir. Ayrıca sigara içmek, bazı çalışmalarda ALS riskini artırdığına dair kanıtlar bulunmuştur. Bazı biyolojik süreçlerin de ALS gelişiminde rol oynayabileceği düşünülmektedir. Örneğin, oksidatif stres, inflamasyon, nörotrofik faktörlerin azalması gibi biyolojik süreçler, motor nöronların hasar görmesi ve ölmesiyle sonuçlanabilir.
Ancak, tüm bu faktörlerin tam olarak nasıl bir araya geldiği ve ALS'nin nasıl geliştiği tam olarak anlaşılamamıştır. Çoğu durumda, ALS'nin nedeni tam olarak belirlenemese de, bazı risk faktörlerinin tanınması ve önlenmesi hastalığın oluşumunda önleyici bir rol oynayabilir.
ALS’nin belirtileri nelerdir?
ALS, genellikle belirtilerinin yavaş yavaş ortaya çıktığı ilerleyici bir hastalıktır. Başlangıçta, belirtiler hafif olabilir ve kolayca gözden kaçabilir. Ancak zamanla, belirtiler şiddetlenebilir ve kişinin günlük aktivitelerini yapmasını zorlaştırabilir. ALS'nin belirtileri arasında kol ve bacak kaslarında zayıflık, titreme, kramplar ve kas seğirmeleri, konuşma güçlüğü, ses kısıklığı, dizartri (konuşmanın bozulması), yutma güçlüğü, özellikle sıvı veya yarı katı yiyeceklerde boğulma hissi, solunum zorluğu, özellikle egzersiz veya uykuda nefes alırken
ALS’nin tedavisi nasıl yapılır?
ALS hastalığının tamamen bir tedavisi bulunmamaktadır. Ancak, ALS semptomlarının yönetimi için bir dizi tedavi seçeneği mevcuttur. Bu tedaviler, kişinin yaşam kalitesini artırmayı ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmayı amaçlar. ALS tedavisi, bir multidisipliner yaklaşımı gerektirir ve bir dizi sağlık profesyonelinin dahil olmasını gerektirir. Bu profesyoneller arasında nörologlar, rehabilitasyon uzmanları, diyetisyenler, solunum terapistleri ve psikologlar yer alabilir.
İlaç tedavisinin dışında fiziksel terapi ve egzersiz, kas gücü ve esnekliğini korumaya yardımcı olabilir ve işlevselliği artırabilir Yine ALS hastalarının kilo kaybı yaşamaları sık görülür, bu nedenle diyetisyenlerin hazırladığı özel bir diyet, hastaların yeterli kalori, protein ve diğer besinleri almalarına yardımcı olabilir. Ek olarak solunum terapistleri, solunum fonksiyonlarını değerlendirerek, hastalığın ilerlemesiyle birlikte ortaya çıkan solunum zorluğunu tedavi etmek için solunum egzersizleri ve diğer solunum tedavileri önerirler.
Tedavi planı, hastalığın ilerlemesine ve semptomların şiddetine bağlı olarak değişebilir. ALS hastalığıyla mücadele ederken, kişinin iyi beslenmesi, egzersiz yapması ve fiziksel terapiye düzenli olarak katılması önemlidir. Ayrıca, uygun psikolojik destek almak, hastalığın etkileriyle başa çıkmak için faydalı olabilir.
YORUM YAP