İnsanlar ilk çağlardan günümüze kadar her gece gökyüzüne baktı ve uzayı hayal etti. Karanlığı, büyüklüğü ve bilinmezliği sebebiyle tarih boyunca insanlar uzayı hep merak etti ve araştırmak için çeşitli aletler geliştirdi. Teleskopla başlayan uzaya yakından bakma serüveni, yüzyıllar geçtikçe yerini daha güçlü teleskoplara ve uzay araçlarına bıraktı. İnsanlığın en çok merak ettiği kavramlardan biri olan uzaya dair yapılan çalışmaların tarihine hep birlikte bakalım.
Füze programlarıyla başladı
İlk kez Almanya tarafından II. Dünya Savaşı’nın sonuna doğru kullanılan balistik füzelerin gelişimi, Sovyetler Birliği ve ABD arasındaki bir uzay yarışını körükleyerek fırlatma araçlarının yolunu açtı. II. Dünya Savaşı’ndan sonra her iki ülke kendi füze programlarını oluşturdu. 20. yüzyılın ikinci yarısında, yörünge hızlarına ulaşmak için yer çekimi kuvvetinin üstesinden gelebilecek kadar güçlü olan ve uzay araştırmalarının yolunu açan roketler geliştirildi.
Dünya’nın etrafında dönen ilk insan
4 Ekim 1957’de Sovyetler ilk yapay uydusu Sputnik 1’i uzaya fırlattı. Dört yıl sonra 12 Nisan 1961’de Rus Teğmen Yuri Gagarin, Vostok 1’de Dünya’nın yörüngesinde dönen ilk insan oldu ve tarihe geçti. İlk ABD uydusu Explorer 1 ise, 31 Ocak 1958’de yörüngeye girdi. 1961’de Alan Shepard, uzaya uçan ilk Amerikalı oldu. 20 Şubat 1962’de John Glenn’in tarihi uçuşu onu Dünya’nın etrafında dönen ilk Amerikalı yaptı.
Aya ilk iniş
1961’de Başkan John F. Kennedy’nin belirlediği ulusal hedefi “Ay’a iniş yapacak bir araç fırlatmak ve Dünya’ya geri döndürmekti”. 20 Temmuz 1969’da Astronot Neil Armstrong, Ay üzerinde yaptığı yürüyüşte söylediği ve tarihe geçen cümlesiyle “Bir insan için küçük, insanlık için dev bir adım” attı ve uydumuza ayak bastı. Armstrong’un ilk adımından yaklaşık 19 dakika sonra, Astronot Buzz Aldrin kendisine katıldı ve Ay’da yürüyen ikinci insan oldu.
Jüpiter ve Satürn’e yolculuk
1960’larda astronotlar Ay yüzeyine inmeden önce insansız uzay araçları Ay’ı fotoğraflamış ve araştırmıştı. 1970’lerin başında ise yörüngedeki iletişim ve navigasyon uyduları günlük kullanımdaydı. Mariner adlı uzay aracı Mars yüzeyinin etrafında dönüyordu ve yüzeyi haritalandırıyordu. Voyager adlı uzay aracı ise Jüpiter ve Satürn yolundaydı. Bu iki gezegenin halkalarının ve uydularının ayrıntılı görüntülerini yerküreye dahi göndermişti.
Uydular dünya üzerinde dolaşmaya başladı
1980’lerde, uydu iletişimi televizyon programlarını taşımak için genişledi ve insanlar çanak antenler üzerinden uydu sinyallerini alabildi. Uydular ayrıca Antarktika üzerinde bir ozon deliği keşfettiler, orman yangınlarını saptadılar ve bize 1986’da Çernobil’deki nükleer santral felaketinin fotoğraflarını ilettiler. Astronomik uydular ise yeni yıldızları keşfettiler ve galaksimizin merkezi hakkında yeni görüntülere ulaşmamızı sağladılar.
Uluslararası Uzay İstasyonu
Uluslararası Uzay İstasyonu, düşük Dünya yörüngesinde bir araştırma laboratuvarıdır. Uzay fırlatma sistemlerinin maliyetlerini azaltmak ve güvenliği artırmak için tasarlanmıştır. Bir araya getirilen modüllerin birleştirilmesiyle inşa edilmiş olan istasyonun ilk kısmı 1998 yılında fırlatılmıştır. Tasarımına ve yapımına katkıda bulunan birçok farklı ortakla, bu yüksek uçan laboratuvar, uzay araştırmasında iş birliğinin bir sembolü haline geldi. Eski rakipler olan ABD ve Rusya günümüzde bu laboratuvarda birlikte çalışıyorlar. Laboratuvar, şu ana kadar 17 farklı ülkeden astronot, kozmonot ve uzay turistleri tarafından ziyaret edildi.
Uzay araştırmalarının geleceği
Aya yapılan insanlı inişin ardından uzay çalışmalarında diğer hedef Mars gezegeni oldu. Modern uzay araştırmalarının odak noktası haline gelen Mars ile ilgili günümüzde birçok proje yürütülüyor. 2018 yılının başında SpaceX şirketi tarafından geliştirilen Falcon Heavy roketi, bir adet Tesla Roadster aracı yüklü roketi uzaya başarıyla çıkardı. SpaceX yaptığı açıklamada Tesla Roadster’in Mars’a ulaştığını açıkladı. Yine SpaceX şirketi, ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) astronotları Doug Hurley ve Bob Behnken’i Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) götüren Crew Dragon adlı uzay aracını 30 Mayıs 2020’de uzaya fırlattı. Böylece, özel sektör ilk kez uzaya insanlı bir araç göndermiş oldu.
YORUM YAP