Dünyanın en önemli liderleri arasında gösterilen ve yaptıklarıyla birçok medeniyete yol göstermiş olan Mustafa Kemal Atatürk’ün en büyük eseri Türkiye Cumhuriyeti’dir. Takvimler 29 Ekim 1923’ü gösterirken başarılı bir liderlik örneği göstermiş olan Atatürk’ün hayat boyu, tüm zorluklara nasıl göğüs gerdiğinin göstergesi olacak sözleri ve Cumhuriyet’in ilanı sürecinde yaşananları sizler için derledik.Zorluklarla ve engellerle dolu dönem...
Cumhuriyet, 1923 yılında ilan edilmiş olsa da cumhuriyetin temelleri 1920’de kurulan TBMM ile atıldı. 23 Nisan 1920 tarihinde açılan meclisin şartları ve yapması gerekenler bakımından, cumhuriyetin ilanı olan 1923 tarihine kadar zor bir dönemden geçildi. İşgal altında olan bir ülkenin kurtulması için verilen Kurtuluş Savaşı’nın yanı sıra eski rejimi kaybetmek istemeyen zihniyete karşı da fiziki ve psikolojik bir savaş süreci etkin oldu.
Lozan ve Sonrası
24 Temmuz 1923 günü İsviçre’nin Lozan şehrindeki Lozan Üniversitesi’nde, Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileri ile İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika, SSCB ve Yugoslavya temsilcileri Lozan Barış Antlaşması’nı imzaladı. Bu antlaşma ile yeni bir devletin temelleri atılmış fakat devletin yönetim biçimi henüz belirlenmemişti.
Yasa Tasarısıyla Cumhuriyet Rejimine Giden Yol
Mustafa Kemal Paşa 28 Ekim gecesi arkadaşlarına sorunun çözümüne ilişkin düşüncelerini açıkladı. İsmet İnönü ile beraber o gece devletin niteliğinin cumhuriyet olduğunu saptayan bir yasa tasarısı hazırladı. Mustafa Kemal Paşa milletvekilleri ile bir bir görüşerek, hazırladıkları kanun tasarısı ile ilgili düşüncelerini öğrendi. Bu tasarıda “Hakimiyetin kayıtsız şartsız milletindir ve Türkiye Devletinin hükümet şekli cumhuriyettir” gibi hükümler yer alıyordu.
Egemenlik Kayıtsız, Şartsız Milletindir
Saltanatın kaldırılması ve Lozan antlaşmasının yapılmasından sonra, TBMM’de en çok tartışılan konulardan biri, belki de en büyüğü yeni kurulan devletin niteliği sorunuydu. Bu yüzden yeni devlet rejiminin bir an evvel açık bir şekilde belirlenmesi gerekiyordu. Cumhuriyetin ilânı ile “Egemenlik kayıtsız, şartsız milletindir” kuralı, artık devlet yönetiminde, en belirgin şekliyle yerini alıyor, demokrasiye giden yol daha aydınlık olarak çiziliyordu.
“Yaşasın Cumhuriyet” Sesleri
Ülkemizde Cumhuriyet, Mustafa Kemal Paşa’nın 1921 Anayasası’nın bazı maddelerini değiştirerek hazırlayıp, Ankara’da, Türkiye Büyük Millet Meclis’ine sunduğu kanun tasarısının milletvekillerince kabul edilmesi sonucu “Yaşasın Cumhuriyet” sesleri altında uzun süren alkışlar içerisinde kabul edildi.
Türk Ulusu Büyüktür
Atatürk Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu olarak birçok alanda yapmış olduğu çalışmalar ile beraber, birçok konuda da Türk Milletine yol gösterici sayısız sözler söyleyerek, milletimizin en büyük yol göstericisi olmuştur. Bu unutulmaz sözlerinden biri “Türk ulusu büyüktür. Özgürlüğü ve barışı sever. Canı pahasına da olsa, Cumhuriyeti sonsuza kadar yaşatacak güçtedir. Ve yaşatacaktır…” olmuştur.
Türkiye Cumhuriyeti Mesut, Muvaffak ve Muzaffer Olacaktır
Atatürk’ün siyasal alanda yaptığı devrimlerden bir tanesi olan cumhuriyetin ilanı ile artık Türk milleti kendi yönetim şeklini de tamamen değiştirmiş bulunmaktaydı. 29 Ekim tarihinde anayasanın bu konuya ilişkin ilgili maddeleri değiştirilerek ülkenin yeni yönetim şekli de cumhuriyet olarak şekillendirilmiştir. Oy birliği ile Mustafa Kemal Paşa Cumhurbaşkanlığına seçilerek, ilk cumhurbaşkanı olmuş ve kürsüye çıkarak şöyle demiştir: "Türkiye Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır".
101 Top ile Kutlama
Zorluklarla, engellerle dolu bir yolun ardından kurulan ve 1923 yılında ilan edilen Cumhuriyet rejimi atılan 101 top ile, 1924 yılında ise şenliklerle kutlanmıştır. 2 Şubat 1925’te, Dışişleri Bakanlığı’nca düzenlenen bir kanun teklifinde 29 Ekim’in bayram olması önerilmiştir. Bu teklif Meclis Anayasa Komisyonu tarafından incelenmiş ve 18 Nisan’da karara bağlanmıştır. 19 Nisan’da ise teklif TBMM tarafından kabul edilmiştir. 628 sayılı bu kanun ile 29 Ekim, 1925’ten itibaren ülke içinde ve dış temsilciliklerde bayram olarak kutlanmaya başlamıştır.
Ey Yükselen Yeni Nesil! İstikbal Sizsiniz
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 29 Ekim 1923 yılında Türkiye’nin yönetim biçimi olarak Cumhuriyet’i ilan ettikten sonraki unutulmaz sözlerinden biri “Ey yükselen yeni nesil! İstikbal sizsiniz. Cumhuriyeti biz kurduk, onu yükseltecek ve yaşatacak sizsiniz. olmuştur.
YORUM YAP