Çok zor bir dönemde, çok zorlu şartlarda dünyaya geldi. Yaşamının daha başında, 10 yaşında annesini kaybetti. “Ölümü bu kayıpla daha o yaşta anlamıştım” diyordu. Bu zorlu şartlar altında farklı şehirlerde okuyarak önce Ankara’ya, ardından İstanbul’a ve sonra da Amerika’ya uzanan bir öğrenim hayatı geçirdi. Hayatını eğitime, insanı anlamaya ve psikolojisini çözmeye adamıştı. “Kendimle ilgili yaşadıklarımdan, çektiğim acılardan memnunum çünkü hayatımı anlamlı kılan şeyler onlar” diyor ve doğduğu toprakların insanın anlamaya çalışıyordu. Sayısız kitap, makale, TV programı yayınlandı. Bize, bizi anlattı ve 83 yıla dolu dolu bir ömür sığdırdı. Üstat Doğan Cüceloğlu’nun 16 Şubat 2021 tarihinde aramızdan ayrıldı…
Silifke’den dünyaya uzanan bir kariyer
Ünlü psikolog ve yazar Doğan Cüceloğlu 11 çocuklu bir ailenin son ferdi olarak 9 Şubat 1938 tarihinde, Mersin, Silifke’de hayata merhaba dedi. Çok kalabalık bir ailede, çok da iyi olmayan bir maddi gelirle hayata başlamıştı. Daha hayatının ilk adımlarında, 10 yaşına geldiğinde annesini kaybetti. Bu kayıp, onun duygusal hayatında derin izler bıraktı ve yıllar sonra ölümü ilk olarak annesinden öğrendiğini söyledi. “On yaşındayken annemi kaybettim ve ölümün ne demek olduğunu anladım: artık onu bir daha hiç göremeyecek, dokunamayacak, naz edemeyecektim.” diyordu.
Ortaokulu doğduğu yer olan Silifke’de okudu. Ardından liseye devam etmek için Ankara’ya geldi. Burada kendinden büyük olan subay ağabeylerinin yanında kalıyordu. Hayat hikayesini anlatırken Ankara Atatürk Lisesi'nde edebiyat ve kompozisyon öğretmeni olan Cahit Okurer’in kendisini çok etkilediğini söyler: “Cahit Okurer bir gün ne olmak istediğim sordu; mühendis olmak istediğimi söyledim. Bilim adamı olmak istemez misin, dedi. Onun etkisi altında İstanbul Üniversitesi Psikoloji Bölümü'ne yazıldım ve oradan mezun olduktan sonra ABD'de Illinois Üniversitesi'nde doktoramı yaptım. Uzmanlık alanım iletişim psikolojisidir.”
İnsanı anlamak istiyordu
Cüceloğlu, doğumundan itibaren duygusal bir yapıya bürünmüş, kendisini toplumu ve insanı anlamaya adamıştı. Eğitimini de bu yönde yapma kararı aldıktan sonra önce İstanbul Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü bitirdi. Daha sonrasında Amerika yolculuğu başladı ve hem akademik kariyerine devam etmek hem de çalışmak için bu ülkeye gitti. Illinois Üniversitesi'nde iletişim psikolojisi üzerine doktorasını yapmaya başladı. Yaşamı üzerinde büyük etkisi olan ve 3 çocuk sahibi de olacağı ilk evliliğini burada yaptı. Aynı bölümde okuyan Emily ile evlendi ve Ayşen, Elif ve Timur adında üç çocukları oldu. Silifke'de büyürken çevremde gördüğüm evlilik, koca, baba modelleriyle Kaliforniya'da büyümüş feminist bir Amerikalı kıza kocalık yapmaya çalıştım. Sonuç: hem ben çok ıstırap çektim hem de Emily'e acı çektirdim. Benim şimdi yüreğimi en çok yakan çocuklarıma verdiğim acılar. Onlardan dört yıl ayrı yaşadım.” diyecekti.
Bir yandan özel hayatındaki çalkantılarla mücadele ediyor bir yandan da kitaplar yazıyor, dersler veriyor, öğrenim görüyordu. O dönemde dünya çapında gelecek vadeden öğrencilere verilen Fulbright Bursu’nu kazandı ve Kaliforniya Üniversitesi’ne öğretim üyesi olarak girdi. Uzun yıllarda Amerika’da çalıştıktan sonra 1996 yılında Türkiye’ye döndü. Hacettepe Üniversitesi ve Boğaziçi Üniversitesi’nde çalıştı.
İlk kitabı “İnsan İnsana”
Uzun kariyeri ve ömrüne çok sayıda eser sığdıran Cüceloğlu’nun temel konusu insan, psikoloji, davranış ve toplumu anlamak olmuştu. Kendini sürekli geliştirmeye ve yeni şeyler öğrenmeye büyük önem veriyordu. Çektiğim acılar bana yol gösteriyor diyerek ilk kitabı olan “İnsan İnsana”yı kaleme aldı. “Kendine yabancı insan, hayata ve herkese yabancı insandır.” sözüyle hareket ederek öğrencilere, öğretmenlere, iş dünyasına, akademiye eğitimler ve seminerler vermeye başladı. 20’den fazla kitap yazdı. Özellikle çocukların gelişimi ve eğitimine büyük önem veriyordu. Amerika’daki ilk deneyimin ardından yine kendisi gibi yazar ve psikolog olan Yıldız Hacıevliyagil Cüceloğlu ile ikinci evliliğini yaptı.
Duygu ve düşünce dünyamıza yön verdi
Psikoloji alanında yaptığı çalışmalarla dünya çapında bir üne kavuşan, TV programı ve kitapları ile birçok kişiyi derinden etkileyen, duygu ve düşünce dünyasına dair yaptığı yorumlarla bir rehber olmaya gayret eden Doğan Cüceloğlu, birçok kişinin iç huzurunu yakalaması ve mutluluğa koşmasına da yardımcı oldu. Büyük üstadı yine kendi sözleri ile uğurluyoruz; “Ne mutlu biz diyebilene! İnsanlar, hayvanlar, ağaçlar, böcekler, taş, toprak, hepimiz 'BİZ'in bir parçasıyız...”
YORUM YAP