Dünyamız, bugüne kadar görmediği büyük bir iklim krizi ile karşı karşıya. Doğrudan doğruya insan faaliyetlerine bağlı olarak ortaya çıkan ve sanayileşme, şehirleşme, nüfus artışı gibi nedenlere başta olmak üzere gelişen bu kriz, her geçen gün doğamıza, dünyamıza ve canlı ekosistemine zarar vermeye devam ediyor. Hem bireysel olarak yaptığımız faaliyetler hem de sanayi ve teknolojinin gelişmesine bağlı olarak yapılan aktiviteler nedeniyle geri dönülemez şekilde dünyamıza zarar veriyoruz. Bu büyük küresel iklim krizinin etkilerini çok daha net şekilde görmeye başladık. Verdiğimiz zararı azaltmak ve dünyamızı korumak için somut adımlar atmak, hiç olmadığı kadar önem taşır duruma geldi. İşte tam bu noktada öne çıkan konulardan biri de karbon ayak izi. Bireylerin ya da diğer unsurların sera gazı salınımı ile çevreye verdikleri zararı ifade etmek için kullanılan bu terim, karbondioksit cinsinden meydana getirilen zararı göstermek için de referans alınıyor. Peki karbon ayak izi nedir? Nasıl hesaplanır ve azaltılır? Detayları bu yazımızda bulabilirsin.
Karbon Ayak İzi nedir?
İnsanların doğrudan kendileri ya da yaptıkları eylemler sonucunda ortaya çıkan sera gazının çevre üzerindeki etkisini ifade eden karbon ayak izi, karbondioksit temelli olarak ekosistem üzerinde meydana getirilen hasarı tarif etmek için kullanılıyor. Bireyler özelinde baktığımızda günlük yaşam şekillerinden ve tercihlerden başlayarak atılan her adımda ortaya çıkan karbondioksit, doğa ve çevre üzerinde olumsuz etki bırakıyor. Bu etki, çevreye ve burada yaşayan canlı ekosistemine zarar vererek doğanın yapısal işleyişini etkiliyor. Burada iki aşamalı bir karbon ayak izinden söz etmek mümkün. İlk aşamada kişi olarak günlük alışkanlıklar ve aktivitelere bağlı olarak ortaya çıkan sera gazından bahsediliyor. İkinci aşamada ise kullanılan tüm ürünlerin üretiminden doğada yok olana kadar verdiği etki CO2 cinsinden ölçülüyor. Ortaya çıkan toplam sonuç ise karbon ayak izi olarak anılıyor. Bunun dışında sanayi, üretim, tarım, lojistik gibi temel sektörlerde kullanılan fosil yakıtların oranı da sera gazı emisyonlarını artırarak karbon ayak izini yükseltiyor. Tüm bunlar birleşerek dünyanın ısısını kontrol eden sera gazının yükselmesi ve buna bağlı olarak da dünyanın ortalama sıcaklığının artmasına neden oluyor. Küresel iklim krizi de tam olarak bu noktada başlıyor.
Karbon Ayak İzi neleri kapsar?
Karbon ayak izi, temel olarak birçok ülkenin altında imzasının olduğu Kyoto Protokolü tarafından belirlenmiş üretim, hizmet, işleme gibi faaliyetler sonucu oluşan sera gazları etkilerinin karbondioksit (CO2) cinsinden eşdeğerlerinin hesaplanması ile ölçülür. Burada bu etkinin hangi aşamada, ne kadar olduğu tam olarak bilinmemektedir çünkü ortaya çıkan toplam sera gazı birleşerek dünyanın ısınmasına neden olmaktadır. Temel amaç, emisyon oranlarının azaltılıp bu konudaki bilinçlendirmenin artırılmasını sağlayacak alternatif çözümleri bulmak ve uygulamaktır. Emisyon oranlarını yükselten ana unsur ise insandır. İnsanın genel yaşayış şekilleri ve bu hayat tarzını devam ettirmek için yaptığı tüm çalışmalar, attığı adımlar sera gazının daha da artmasına neden oluyor. Günlük hayattaki üretim ve tüketim alışkanlarının dışında enerji kaynaklarının kullanımı, araç kullanımı, seyahat şekilleri, doğaya atılan atıklar, geri dönüşümün temel kurallarına uyulmaması gibi birçok zincirleme faaliyet karbondioksit oranının artmasına neden oluyor. Eğer doğa, bunu dengeleyecek ölçüde bir sistem üretmezse ekosistem giderek bozuluyor ve olumsuz etkileniyor. Örneğin gün içerisinde ne kadar otomobil ya da toplu taşıma kullandığın, evini nasıl ısıtıp soğuttuğun, evinde ya da iş yerinde kullandığın cihazların genel yapısı, eğlence ve tatil için kullanılan ürünler ya da cihazlar gibi çok sayıda faktör bıraktığın karbon ayak izini etkiliyor.
Karbon Ayak İzi nasıl ölçülür?
Karbon ayak izini ölçmek her ne kadar matematiksel ifadeler ve kavramlara dayansa da sanıldığı kadar kolay bir iş değil. Doğaya salınan toplam sera gazı miktarını ölçmek için temelde kullanılan formül Karbon ayak izi = Yakıt Tüketimi x Emisyon Faktörü olarak kabul ediliyor. Ancak bunun ötesinde daha karmaşık bir hesap ve yapı bulunuyor. Bu formülde belirtilen yakıt ifadesi, sadece kullanılan benzin ya da kömür gibi somut faktörleri kapsamıyor. Örneğin üzerinde taşıdığın cep telefonunun yaydığı ısı ya da kıyafetlerinin üretimi için kullanılan enerji de burada sayılabiliyor. Bu anlamda bakıldığında dünyada Amerika Birleşik Devletleri, Güney Kore ve Çin en çok karbon salınımı yapan ülkelerin başında geliyor. Türkiye daha alt sıralarda yer alırken burada sanayileşme ve teknolojik faaliyetlerinin payı olduğu göze çarpıyor. Türkiye’de ise İstanbul yıllık en çok karbon ayak izi olan şehir olarak öne çıkıyor.
Karbon ayak izini azaltmak ise tıpkı onu oluşturan ana unsur gibi insanlara düşüyor. Bunun için basit adımlar atarak ve yaşam tarzı değişiklikleri yaparak sen de karbon ayak izini azaltabilirsin. Bu alanda öncelikli olarak atılması gereken adım toplumun ve bireylerin bilinçlendirilmesi. Buradan yola çıkarak tüketim alışkanlıklarının değiştirilmesi, geri dönüşüm çalışmalarının teşvik edilmesi ve yenilenebilir, temiz enerji kullanımının artırılması alınabilecek önemli önlemler arasında sayılabilir. Sen de kişisel olarak kullandığın ve enerji tüketen cihazları boş ve işlevsiz olduklarında kapatabilirsin. Enerji sınıfı yüksek beyaz eşya ve küçük ev aletleri kullanabilirsin. Çamaşırlarını biriktirip yıkayabilir, duş alırken ya da diş fırçalarken boşa akan suyu kapatabilirsin. Bulaşıklarını elde yıkamaktan tamamen vazgeçebilirsin. Taşıt kullanımını sınırlandırabilir, paylaşımlı araçlar kullanabilir ya da doğrudan yaya ya bisiklet ile bir yerlere gidebilirsin. Güneş ve rüzgar enerjisinin kullanımını teşvik edebilirsin. Satın aldığın her ürünü inceleyebilir, gerçekten ihtiyacın olmayan eşyaları almayabilirsin. Plastik kullanımını minimuma indirebilirsin. Kırmızı et tüketiminin karbon ayak izindeki etkisi inanılmaz ölçüde büyüktür. Bunu da mümkün olduğunca azalmaya çalışabilirsin.
YORUM YAP